Işık: Dalga teorisine göre elektromagnetik enerjinin (radyasyon) gözle görülebilen bir şeklidir.Dalga veya foton şeklinde yayıldığı kabul edilir. Belli bir yayılma hızına, frekansa ve dalga boyuna sahiptir. Elektromagnetik dalgalar, dalga uzunluklarına göre sıralanacak olursa elektromagnetik spektrum (tayf) elde edilir. İnsan sadece 380 nm ile 780 nm dalga boyları arasındakı elektromagnetik dalgaları görebilir. Bu bölge ışık olarak adlandırılır.
Renk: Farklı dalga boylarındaki ışığın insan beyninde yaptığı çağrışımdır. Bir ışık demetinin rengini tayfsal özellikleri belirler.
Renk | Dalga Boyu |
Ultraviyole | 100-380 nm |
Mor | 380-436 nm |
Mavi | 436-495 nm |
Yeşil | 495-566 nm |
Sarı | 566-589 nm |
Turuncu | 589-627 nm |
Kırmızı | 627-780 nm |
Kızılötesi | 780-10.000 nm |
Tablo 1: Renklerin spektrumdaki dalga boyları
Görme: Göze giren ışığın duyumsal izlerle, dış çevredeki ayrıntıların algılanması olarak tanımlanır.
Uzay açı: İçinden belirli bir ışık akısı geçen koni veya piramit şeklindeki uzay parçasına denir ve Ω ile gösterilir. 1m²’lik düzlemi gören uzay açının değeri 1 Steradyan olarak tanımlanır.
Işık Akısı: Işık kaynağından çıkan ve normal gözün gündüz görmesine ait spektral duyarlık eğrisine göre değerlendirilen enerji akısına denir. Birimi: lümen (lm) dir.
Işık Miktarı: Belli bir etki süresi için bir kaynaktan çıkan toplam ışık akısı olarak tanımlanır. Q ile gösterilir. Birimi lümen saniye veya lümen saat dır.
Işık Şiddeti: Noktasal ışık kaynakları için tanımlanır ve doğrultuya bağlı bir büyüklüktür. Noktasal bir ışık kaynağının herhangi bir a doğrultusundaki ışık şiddeti, bu doğrultuyu içine alan bir uzay açıdan çıkan ışık akısının bu uzay açıya bölümüdür.I ile gösterilir. Birimi candela (cd) dir. Ia=f/Ω
Aydınlık Düzeyi: Birim yüzeye düşen toplam ışık akısı miktarıdır. E ile gösterilir. Birimi lüks (lx) dür. E=f/S
Parıltı: Aydınlatma kaynaklarından veya ışık yayan bir yüzeyden göze gelen ışık şiddeti miktarıdır. L ile gösterilir. Birimi nesnel için nit, ışık kaynakları için stilb (cd/m²) dir. La=Ia/Sn.
Kamaşma: Sağlam bir gözün dış etkilerle geçici olarak etrafındaki cisimleri göremez hale gelmesine kamaşma denir. Görüş alanı içindeki bütün ışık kaynakları kamaşmaya neden olur.
Fotoğrafik Uyarma: Fotoğrafçılıkta çok kullanılan bu kavram aydınlık düzeyi ve bunun etki süresi ile orantılıdır ve U ile gösterilir. Birimi lüx saniye’dir.
Fotometrik Işıntı: Işık yayan bir yüzeyin ışık akısı yoğunludur. R ile gösterilir. Birimi Phot’tur. Tanımı aydınlık düzeyine benzer fakat, fotometrik ışıntı aktif, aydınlık düzeyi ise pasif bir büyüklüktür.
Renk Sıcaklığı: Bir cismin gerçek sıcaklığı yerine renk sıcaklığı adı verilen bir sıcaklık konduğu zaman o sıcaklıktaki siyah cisim gibi ışık yaydığı sıcaklığa renk sıcaklığı denir. Birimi Kelvin (°K). Işık kaynakları ışık rengi bakımından üç gruba ayrılır.
Renk Sıcaklığı (°K) | Işık Rengi |
< 3300 | Sıcak (kırmızımsı beyaz) |
3300-5300 | Orta sıcak (beyaz) |
> 5300 | Soğuk (mavimsi beyaz) |
Tablo 2: Işık kaynakların ışık rengi bakımından gruplandırılması
Renksel Geriverim endeksi: Işık kaynaklarının aydınlattıkları cisimlerin renklerini ayırt ettirebilme özelliklerine renksel geriverim endeksi denir. Ra ile gösterilir.
DIN 5035 Normuna Göre Kategoriler | Renksel Geriverim |
1A | 90-100 |
1B | 80-90 |
2A | 70-80 |
2B | 60-70 |
3 | 40-60 |
4 | 20-40 |
Tablo 3: Renksel geriverim endeksi
Armatür Verimi: Armatürden çıkan toplam ışık akısının armatürün içindeki lambaların toplam ışık akısına oranıdır. harm ile gösterilir.
Etkinlik Faktörü: Bir ışık kaynağından çıkan toplam ışık akısının kaynağın gücüne oranıdır. Birimi lm/W dır.